Vận động hành lang – tiếng anh là lobby, là
một quá trình tác động của chủ thể lên đối tượng có quyền lực nhằm đạt tới các
quyết định có lợi cho mình. Đó là những hoạt động có tính hệ thống nhằm tiếp cận,
cung cấp thông tin, gây ảnh hưởng, thuyết phục các tổ chức, cá nhân có thẩm quyền
trong quá trình hoạch định chính sách, vì lợi ích của cộng đồng, nhóm lợi ích
hoặc của các nhân. Ngày nay vận động hành lang đóng một vai trò quan trọng
trong đời sống chính trị hiện đại, nó không chỉ ảnh hưởng trong lĩnh vực chính
trị mà còn cả kinh tế, liên quan đến lợi ích của các quốc gia.
Nguồn gốc của thuật ngữ vận
động hành lang (lobby) đến nay vẫn còn nhiều tranh cãi và chưa đi đến hồi kết
thúc. Có hai ý kiến về sự ra đời của thuật ngữ này, quan điểm thứ nhất cho rằng
Mỹ là nơi xuất phát hoạt động vận động hành lang dưới thời tổng thống thứ 18
Hoa Kỳ là Ulysses. S. Grant. Ý kiến khác chi rằng nó xuất hiện tại quốc hội Anh
nơi mà các nghị sĩ thảo luận những vấn đề bàn bạc tại Nghị Viện Anh, cũng nơi
này thì công dân anh có quyền đến hành lang Nghị viện để bày tỏ những nguyện
vọng của mình. Nguồn gốc vận động hành lang còn được giới khoa học tranh cãi
nhiều nhưng một thực tế không thể phủ nhận rằng Hoa Kỳ là quốc gia có hoạt động
vận động hành lang phát triển sôi nổi với mức độ công khai và tính hợp pháp
nhất trong nền chính trị hiện đại. Sở dĩ vận động hành lang phát triển mạnh ở
Hoa Kỳ là do nước này là đối tác kinh tế - chính trị quan trọng hàng đầu của
hầu hết các nước trên thế giới và là nguồn ngân sách từ Washington cũng vô cùng
béo bở đới với các doanh nghiệp trong nước, một quyết định chính trị của Hoa Kỳ
không chỉ ảnh hưởng to lớn đến kinh tế của các công ty tư nhân, mà còn ảnh
hưởng đến sức sống nền kinh tế của các quốc gia khác.
Hầu hết ở nước dân chủ
phương Tây, vận động hành lang đều phát triển và đã trở thành một ngành nghề
trong xã hội được pháp luật bảo vệ. Vận động hành lang là phương thức hoạt động
chủ yếu giúp truyền tải quan điểm của các nhóm lợi ích đến các cơ quan công
quyền, giúp các nghị sĩ có được thông tin quan trọng để hình thành, bổ sung và
hoàn thành các dự luật. Vận động hành lang cũng là một kênh thông tin giúp
chính phủ hoạt động hiệu quả hơn, góp phần nâng cao ý thức chính trị và thúc
đẩy người dân tích cực tham gia đời sống xã hội. Dù muốn hay không thì trong
tương lai vận động hành lang càng phát triển và hoạt động mạnh hơn nữa khi mà
chính trị thế giới ngày càng phức tạp và ảnh hưởng của kinh tế càng sâu rộng.
Ngày nay, ở Hoa Kỳ hoạt
động vận động hành lang (lobby) đã và đang trở thành một thứ văn hóa – chính
trị Mỹ, khi mà lobby đã trở thành một phần không thể thiếu của nền chính trị Mỹ
thì tất cả những ai muốn gây ảnh hướng đến dư luận hay đến việc hoạch định
chính sách của Mỹ đểu phải tìm đến vận động hành lang. Hoạt động vận động hành
lang hầu như đã thâm nhập vào toàn bộ các lĩnh vực, các ngành sản xuất, kinh
doanh tại Mỹ và trong đó có ý nghĩa đặc biệt quan trọng và hiệu quả nhất khi
được sử dụng trong quá trình xây dựng chính sách và pháp luật tại quốc gia này.
Ở Việt Nam, mặc dù vận động
hành lang chưa trở thành một ngành, một lĩnh vực được luật hóa và bảo vệ nhưng
điều đó không có nghĩa là hoạt động vận động hành lang hay những biểu hiện của
nó không xuất hiện trong đời sống chính trị Việt Nam. Hoạt động vận động hành
lang đã xuất hiện từ lâu với các biểu hiện thường mang tính tiêu cực như “đi
đêm”, “chạy chọt”. “hối lộ”, “đút lót”… chính những điều này đã làm gia tăng
tham nhũng để lại những hậu quả nặng nề. Hiện nay chúng ta đã đẩy mạnh công
cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng nhưng hiệu quả thực sự thì chưa cao. Nếu
không cấm được và đó là một xu thế tất yếu khách quan xảy ra thì đến lúc nào đó
chúng ta nên cân nhắc và xem xét một cách nghiêm túc về vấn đề vận động hành
lang: có nên hay không hợp pháp hóa nghề vận động hành lang ở Việt Nam? Đó vẫn
đang là một vấn đề phức tạp và đang được các nhà khoa học thảo luận, nghiên cứu
với nhiều ý kiến trái chiều khác nhau.
Hiện nay Việt Nam và Hoa Kỳ
đã thiết lập quan hệ ngoại giao và đã phát triển lên một tầm cao mới, hợp tác
trên tất cả các lĩnh vực từ kinh tế, chính trị đến văn hóa xã hội. Nghiên cứu
về vận động hành lang ở Hoa Kỳ sẽ giúp chúng ta có cách nhìn đa chiều, sâu rộng
hơn về lĩnh vực này, đồng thời giúp chúng ta đánh giá được những ảnh hưởng của
nó đối với nền chính trị. Đặc biệt, trong bối cảnh vận động hành lang đã phát
triển ra ngoài khuôn khổ của một quốc gia đóng vai trò quan trọng trong việc
giải quyết các mâu thuẫn, tranh chấp, thậm chí là xung đột về lợi ích trong tất
cả các lĩnh vực, đặc biệt là kinh tế giữa các khu vực, quốc gia trên thế giới.
Nghiên cứu về vận động hành lang ở Hoa Kỳ sẽ giúp chúng ta học hỏi được những
kinh nghiệm trong việc xây dựng hệ thống luật pháp, cách thức vận hành, tổ
chức, hoạt động của vận động hành lang để có những tham chiếu phù hợp trong vấn
đề vận động hành lang ở Việt Nam hiện nay; góp phần hoàn thiện hệ thống chính
trị, xây dựng, phát triển xã hội dân chủ và phát triển nền kinh tế mạnh, bền
vững. Xin gửi tới độc giả bài viết “Vận động hành lang trong nền chính
trị Mỹ và một số liên hệ với Việt Nam”.
Click theo đường link để tải bản full
0 comments: