Điểu tận cung
tàn!
Tiếng đàn Gia Cát Lượng đuổi 15 vạn hùng binh do
Tư Mã Ý thống lĩnh đã lưu danh sử sách và để lại muôn vàn ý nghĩa mà đến nay vẫn
còn nhiều đàm luận qua tiếng đàn này. Câu chuyện bắt đầu tại một huyện nhỏ
Tây Thành, Gia Cát Lượng, Thừa tướng nhà Thục Hán một mình gẩy đàn, đuổi Tư Mã
Ý – Phiêu kỵ đại tướng quân nhà Tào Ngụy với 15 vạn hùng binh. Trận chiến qua
tiếng đàn này được người sau lưu truyền là ‘Không thành kế’, ‘Gia Cát Tây thành
đuổi giặc hung’ và coi đó như một biểu tượng cho sự cơ trí, mẫn tiệp vô song của
Gia Cát Khổng Minh.
 |
| Gia Cát Lượng gẩy đàn ở Tây Thành |
Nhưng trong tiếng
đàn hàm chứa những điều bất ngờ?
Bối cảnh diễn
ra sự kiện này là khi Gia Cát Lượng thống lĩnh binh mã nước Thục, Bắc phạt lần
thứ nhất, nhằm thống nhất thiên hạ, thực hiện di chúc của tiên đế (Lưu Bị) để lại.
Quân Thục liên tiếp đại thắng quân Ngụy, bắt sống phò mã nước Ngụy là Hạ Hầu Mậu,
đả bại Đô đốc Ngụy quốc Tào Chân, thu nạp danh tướng Khương Duy. Cùng khi đó Mạnh
Đạt ở Tân Thành mưu phản biến nhà Ngụy, định cất binh đánh úp Ngụy đế Tào Duệ.
Ngụy quốc lâm nguy, Ngụy Đế cấp tốc trọng dụng lại Tư Mã Ý.
Ý nhận lệnh của
vua liền đưa binh từ Uyển Thành kéo tới Tân Thành, trong ứng ngoài hợp đánh giết
Mạnh Đạt rồi dẫn quân tiếp ứng cho Tào Chân. Tư Mã Ý xuất quân, nhất định đến
Nhai Đình, đây là con đường yết hầu. Nhai Đình tuy nhỏ nhưng rất quan trọng, vì
đây là con đường vận lương duy nhất của quân Thục, nếu mất Nhai Đình, quân Gia
Cát Lượng có nguy cơ sụp đổ hoàn toàn, vì vậy phải có trọng binh trấn giữ, tức
phải có đại tướng kiêu dũng thiện chiến đứng ra gánh vác trách nhiệm nặng nề
này.
Bất ngờ Mã Tốc
xin đi, khiến cả trướng chết lặng, ai nấy đều sửng sốt. Vì Mã Tốc xưa nay chỉ
hiến kế trong trướng, chưa từng rong ruổi xa trường, nên khó mà có thể tin tưởng
giao vác trọng nhiệm này. Tuy nhiên, Mã Tốc trong đêm đến trướng của Gia Cát Lượng
khóc lóc van xin được vì nước lập công, nguyện dâng sở học một đời để thực hiện
nguyện ước này, và lập quân lệnh trạng để đảm bảo – nếu thất thủ sẽ chém cả
nhà. Lập quân lệnh trạng trước ba quân – Nếu thất bại sẽ chém cả nhà.
Ngày hôm sau
Gia Cát Lượng quyết định sai tiên phong Mã Tốc, phó tướng Vương Bình ra chiếm
Nhai Đình bảo vệ sườn cũng là đường vận lương huyết mạch của Thục quân. Thay vì
theo lời Vương Bình là lập đồn chiếm giữ cửa ải thì Mã Tốc cậy mình thông hiểu
binh pháp đã kéo binh lên đóng trên một quả núi đất, định dồn quân Thục vào chỗ
chết, từ đó toàn quân sẽ quyết tử để đại phá quân Ngụy.Đây giống như là kế ‘bội
thuỷ nhất chiến’ (bày trận tựa sông) mà Hàn Tín năm xưa đã dùng. Bản chất của
trận bội thủy nhất chiến là đưa quân vào chỗ chết để tìm con đường sống, nhưng
Mã Tốc đã không hiểu được tình thế, không nắm được lực lượng giữa ta và địch, với
lại không nắm rõ địa hình địa thế mà vận dụng chiêu này một cách nên bại vong
là điều khó tránh khỏi đối với một người chưa bao giờ ra trận như Mã Tốc. Và tất
nhiên là Tư Mã Ý đã nhận ra điểm chết người này của Mã Tốc, ông cho bủa vây
núi, rồi chặt đứt đường nước của quân Thục. Thục binh đại loạn. Mã Tốc may nhờ
Vương Bình cố chết cứu mới chạy thoát về Hán Trung được.
Về phần Gia
Cát Lượng, đường lương bị cắt, vô kế khả thi bèn ra lệnh rút quân. Trước khi
rút, ông ra Tây Thành để vận chuyển nốt 20 vạn thạch lương còn lại. Binh sỹ đi
theo ngoài bộ tướng Khương Duy với 300 giáp sĩ hộ vệ chỉ còn lại 2000 binh sỹ
già yếu. Vận lương Tây Thành chưa xong, Tư Mã Ý đột nhiên kéo đại binh đến.
Khói bụi mù trời, Khương Duy kiến nghị nhanh chóng rời bỏ Tây Thành tháo chạy về
Thục. Nhưng Gia Cát Lượng cho rằng chạy tất chết không thể nào thoát khỏi thiết
kỵ của Tư Mã Ý.
Lượng quyết định
đánh cược một phen với trời với số phận của chính mình. Quân Thục mở tung của
thành, cắt mấy chục lính làm dân phu, lùa súc vật đi ăn cỏ, và quét cổng thành
cho sạch sẽ gọn gàng, bản thân Gia Cát Lượng ôm đàn lên lầu độc tấu chống hùng
binh Tư Mã Ý. Ý dẫn quân kéo đến Tây Thành, thấy phong cảnh như vậy lấy làm lạ,
đăm chiêu nghe Gia Cát Lượng gẩy đàn một lúc, rồi hạ lệnh đổi tiền quân làm hậu
quân nhanh chóng tháo lui.
Tư Mã Chiêu
con Tư Mã Ý hỏi: “Thưa cha, chỉ là mấy sợi
dây đàn, có thể truyền thần tới vậy sao chứ?” Ý trả lời: “Tâm loạn, tiếng đàn sẽ
rối loạn, tâm tịnh, tiếng đàn sẽ yên tịnh thôi, tâm loạn thì âm loạn, tâm tịnh
thì âm sắc. Nghe Gia Cát Lượng đánh đàn, nhìn thấy rõ tâm can hắn, ta nghe được
tiếng đàn của Gia Cát Lượng là một vinh hạnh rồi.” Sau đó lập tức truyền lệnh
rút quân, tháo lui khỏi Tây Thành.
Phải chăng là
Tư Mã Ý vì sợ tiếng đàn, vì sợ quỷ kế của Gia Cát Lượng có mai phục bên trọng
mà rút chạy? Đằng sau tiếng đàn đó là gì? Đúng như Gia Cát Lượng thốt lên sau
khi Tư Mã Ý lui binh: “Trời xanh cứu ta, Tư Mã Ý thực là hiểu âm luật“. Vậy Tư
Mã Ý đã hiểu được gì qua tiếng đàn Gia Cát Lượng gửi gắm tới ông?. Có lẽ qua tiếng
đàn (qua âm luật) Gia Cát Lượng đã chuyển đến Tư Mã Ý thông điệp: “Điểu tận
cung tàn”, “thỏ khôn hết thì chó săn cũng sẽ bị nấu”, ngụ ý nói rằng nhà Ngụy
ba đời liền nghi ngờ, cảnh giác ông. Sở dĩ ông được làm nguyên soái thống lĩnh
ba quân là bởi tôi cầm binh nước Thục công phá Ngụy Quốc. Tôi chết rồi, mối lo
về Thục quân không còn, Ngụy Đế tất sẽ khiến ông không toàn mạng sống. Xưa nay
thỏ khôn chết thì chó săn bị nấu, chim bay cao chết thì cung mạnh bị cho vào bếp,
đó là lẽ thường tình. Đúng là Tư Mã Ý thật hiểu Gia Cát Lượng mà Gia Cát cũng
thật là am hiểu Tư Mã, nếu họ không đối đầu chiến tuyến thì đúng là tâm giao
xưa nay hiếm. Gia Cát hiểu rằng Tư Mã Ý đang là con bài trong tay Tào Duệ, và
đang là cái gai trong mắt muốn khử của các vây cánh họ Tào, đồng thời ông cũng
hiểu được tham vọng của Tư Mã Ý là muốn đoạt binh lập vương khi thời cơ đến
nhưng hiện tại ông chưa xây dựng được các thế lực của mình, nên nếu ông chết
thì dòng họ Tư Mã cũng sẽ bị diệt luôn để tránh hiểm họa về sau của Tào Duệ. Về
phần mình, Tư Mã Ý cũng biết rằng nếu mình giết Gia Cát thì lưu danh sử sách
nhưng đổi lại cả họ Tư Mã sẽ diệt vong, đồng thời tham vọng bá quyền của mình
cũng chấm dứt, chi bằng để lại Gia Cát làm bình phong mà sống, chia thiên hạ
làm ba, sau này xây dựng được thế lực thì hùng cứ bốn phương vẫn chưa muộn.
Đúng là hai
người tâm giao, hai bậc cao nhân, họ giao tiếp với nhau bằng tiếng đàn, một người
nghe – một người gảy, điều mà người thường vĩnh viễn không thể nào hiểu nổi,
ngay cả Tư Mã Chiêu và cả Khương Duy cũng không hề hay biết tại sao hai nhân vật
này lại có cách hành xử ‘lạ lùng’ đến như vậy?! Đứng trước 15 vạn hùng binh,
cái chết đến cận kề, kẻ địch quá mạnh,… chỉ nghe tiếng vó ngựa, tiếng la hét,
hay tên tướng địch (Tư Mã Ý) thôi là hoàn toàn có thể hồn xiêu phách tán, chứ
nói gì đến việc vác đàn lên gảy? Tâm tịnh, ý tịnh, đàn hết bài, truyền được tâm
ý, đẩy lui đại địch, giữ được mạng sống. Lấy tĩnh chế động, chính là nguyên lý
mà người tu Đạo đều biết. Đó thật là kỳ ảo.
Quả nhiên sau
này Khổng Minh Bắc phạt, Tư Mã Ý soái lĩnh Ngụy quân chống lại, dần dần bồi dưỡng
thực lực làm nên cuộc đảo chính phế Tào Sảng, nắm giữ binh quyền nước Ngụy. Tài
trí Khổng Minh vang danh hậu thế phần nhiều cũng nằm ở những lần đối trận với
Tư Mã Ý.
Họ sinh ra là
tri kỷ nhưng cũng là đối thủ không cùng đội chung trời. Tiếc thay thời thế
không khiến họ trở thành bạn tâm giao. Dùng tiếng đàn khi đối trận để viết lên
một giai thoại đẹp nhất thời Tam Quốc, nơi hai nhân vật đỉnh cao về nghệ thuật
cầm binh dùng tiếng đàn “truyền thần” mà kể chuyện cho nhau nghe… nghe mà hiểu
được người kia ‘nói’ gì thì đó chính là bậc tri kỷ một đời khó gặp.
Cũng qua tiếng
đàn Gia Cát đuổi 15 vạn hùng binh của Tư Mã để lại cho ta nhiều bài học ý nghĩa
sâu cay đó sao:
Thứ nhất, thắng
thua phải biết giữ mình, còn sống là còn cơ hội. Thắng mà mình không giữ được
tính mạng, thậm chi là cả họ hàng thì thắng cũng là thua. Nếu Tư Mã giết Gia
Cát thì đó là thắng mà lại là thua, và hiển nhiên là sẽ không còn Tư Mã thống
nhất thiên hạ lần nữa, lập nên nhà Tấn sau này.
Thứ hai, để lại
bài học về dùng người, dụng người không vì tình riêng. Gia Cát lúc đầu cũng
không muốn dùng Mã Tốc, nhưng cũng vì một chút yếu lòng mà dẫn đến sự thảm bại
đó sao? Điều này cho chúng ta thấy được cái nguy của việc dùng người thân thích họ hàng, nể tình nể nghĩa
trong bộ máy nhà nước hiện nay.
Thứ ba, Biết
mình biết ta, trăm trận trăm thắng. Đây là bài học muôn thủa không bao giờ sai.
Gia Cát hiểu rằng bỏ chạy cũng không thoát được chi bằng ở lại đối đầu biết đâu
còn cơ hội? Thực tình khi ở lại gẩy đàn, Gia Cát đã biết mình hiểu về Tư Mã Ý
là con người như thế nào, ông biết đánh vào điểm yếu là tham vọng và nổi sợ bị
diệt vong của Tư Mã Ý nên ông mới thoát lên “Tư Mã Ý thật hiểu âm luật”- chính
là những lời nhắn nhủ của Gia Cát Lượng.
Tiếng đàn Gia
Cát không chỉ đuổi 15 vạn hùng binh Tư Mã Ý, mà còn cứu cả dòng họ Tư Mã để sau
này lập nên nhà Tấn bấy giờ. Đúng là hai bậc cao nhân, thật hiểu mình hiểu ta,
biết thời biết thế, nên mới xứng lưu danh sử sách, không vì lợi nhỏ trước mắt
mà mất nghiệp lớn. Quả đúng là thâm thúy làm sao “Tiếng đàn Gia Cát”!
Tổng hợp BCT
0 comments: